Stroom uit het stopcontact is zo'n duizend keer goedkoper en veel milieuvriendelijker dan wegwerpbatterijen. Apparaat zonder stekker? Dan zijn oplaadbare batterijen voor het milieu en jouw portemonnee de beste optie.

Batterijen bevatten zoveel schadelijke stoffen voor het milieu, dat ze bij het klein chemisch afval horen. Het kost ook veel energie, grondstoffen en CO2-uitstoot om batterijen te maken. Daarom is een oplaadbare batterij veel minder milieubelastend dan een wegwerpbatterij en is ook al snel goedkoper. Een batterij opladen kost zo'n 0,4 eurocent. Zo heb je gemiddeld na zes keer opladen de meerprijs al terugverdiend.

Een Nederlander koopt gemiddeld 22 batterijen per jaar. Dit aantal is in de afgelopen jaren licht gestegen door het toegenomen gebruik van batterijen in draagbare apparatuur. In een gemiddeld huishouden zijn honderd batterijen, inclusief accu’s voor laptops en tablets, te vinden.

Tips batterijen

1. Let erop dat je de moderne NiMH- en oplaadbare lithium-ion batterijen (dus ook de accu van uw laptop of tablet) op tijd oplaadt. Ouderwetse NiCd-batterijen moesten hiervoor helemaal leeg zijn, maar de moderne types hebben dit geheugeneffect van het opladen niet meer.
2. Gebruik je een laptop op netstroom, dan spaar je de accu door deze tijdelijk te verwijderen. Als je een apparaat lang niet gebruikt, haal dan de accu eruit als hij voor zo'n 40 procent is opgeladen en bewaar hem koel.
3. Gebruik voor apparaten die onregelmatig gebruikt worden de nieuwste oplaadbare nikkelmetaalhydride (NiMH) batterijen met Low Self Discharge of vergelijkbare aanduiding. Ze houden hun lading erg lang vast en zijn daarmee uitstekend geschikt voor mp3-spelers, digitale camera's of fietslampjes.
4. Verzamel oude batterijen op een vaste plek en lever ze regelmatig in. Lever ook knoopcellen apart in; ze bevatten soms kwik.
5. Levert een batterij niet meer genoeg stroom voor een mp3-speler of camera, dan kan hij vaak nog wel een tijdje mee in een wekker of afstandsbediening.

Schadelijke stoffen in batterijen

Bij de productie van batterijen wordt veel energie verbruikt. Voor het milieu is vermeden consumptie daarom altijd de beste consumptie. Bovendien bevatten sommige types batterijen zware metalen als cadmium, kwik of lood. Zware metalen kunnen gezondheidsschade veroorzaken en ecosystemen aantasten als ze in het milieu terechtkomen. Zware metalen worden daarom steeds minder toegepast in batterijen. Sinds 2008 zijn oplaadbare nikkelcadmium (NiCd) batterijen verboden, behalve in snoerloos gereedschap en alarmsystemen. Kwik is ook verboden in de meeste batterijen. Alleen knoopcellen mogen nog kwik bevatten, maar niet meer dan 2 procent van het totale gewicht.

De schadelijke stoffen in een batterij komen vrij bij verbranding. Daarom is een goede inzameling van batterijen belangrijk. Ze horen niet thuis in de prullenbak, maar bij het chemisch afval.

Goede batterijen voor een beter milieu

Een gemiddeld huishouden heeft zo´n honderd batterijen in gebruik. Als je ze op de juiste manier gebruikt, betekent dit forse winst voor jouw portemonnee en het milieu. Je hebt in huis verschillende mogelijkheden om de milieubelasting van batterijen te verminderen:

• Gebruik waar mogelijk oplaadbare NiMH-batterijen.
• Voorkom het veelvuldig kort opladen van een batterij, want dit kan de levensduur verkorten.
• Voor wegwerpbatterijen garandeert het vrijwillige keurmerk Nordic Ecolabel dat jouw batterij niet nodeloos veel schadelijke stoffen bevat en relatief lang meegaat. Verder blijkt er nauwelijks een relatie te zijn tussen prijs en kwaliteit van een eenmalige batterij.
• Om capaciteitsverlies te voorkomen kun je een volle accu het beste van de netstroom halen. Als je de accu langere tijd niet gebruikt is het raadzaam de accu te verwijderen als deze voor 40 procent is opgeladen. Dan is er het laagste capaciteitsverlies. Een permanent volledig volgeladen accu verliest op den duur een vijfde van zijn capaciteit.
• Koel bewaren (onder de 25 graden) verlengt de levensduur van batterijen en accu's.
• Klaar met opladen? Haal de oplader uit het stopcontact. Ook stand-by verbruikt hij stroom. Een ongebruikte telefoonlader in het stopcontact verbruikt weliswaar slechts 0,2 Watt, maar alle beetjes besparing helpen.

Wegwerpbatterij: alleen in klok of afstandsbediening

Alle types batterijen lopen heel langzaam leeg als ze niet in gebruik zijn. Bij oplaadbare batterijen gaat dat sneller dan bij eenmalige. In apparaten die weinig stroom vragen, geven oplaadbare batterijen dus een relatief klein deel van hun energie echt aan het apparaat af, de rest gaat verloren aan leegloop. Het is daarom efficiënter om voor bijvoorbeeld een klok, afstandbediening, rekenmachine of rookmelder alkaline wegwerp-batterijen te gebruiken. Of oplaadbare alkalines (RAM), of de nieuwste generatie oplaadbare NiMH-batterijen met 'Low Self Discharge'.

Oplaadbare batterijen: goedkoop en duurzaam

Met oplaadbare batterijen bespaar je geld, grondstoffen, energie en afval. Oplaadbare NiMH-batterijen kun je tot duizend keer opladen: veel beter voor het milieu dan eenmalige batterijen. Laad een nieuwe batterij in elk geval de eerste vijf keer volledig op. Dit zorgt ervoor dat de batterij op vol vermogen werkt.

Geïntegreerde batterijen in bijvoorbeeld mobiele telefoons, labtops en tablets zijn vaak Li-ion batterijen. Het is verstandig om moderne NiMH-batterijen en lithiumion accu’s onmiddellijk op te laden zodra jouw apparaat een melding geeft dat de batterij bijna leeg is. Voor moderne batterijen en accu’s is het namelijk niet goed als ze helemaal leeglopen. Dit is in tegenstelling tot de ouderwetse NiCd-batterijen, die juist wél beter helemaal leeg gemaakt konden worden. Nieuwe typen batterijen kennen dit zogenaamde ‘geheugeneffect’ van de NiCd-batterijen niet meer.

Wat is de juiste batterijenlader

Niet elke oplader kan voor elk type batterij gebruikt worden. Vaak kan een oplader voor NiMH-batterijen ook NiCd-batterijen opladen, maar een ouderwetse NiCd-lader kan niet altijd de nieuwere NiMH-batterijen aan. Vermijd oude zware opladers die warm aanvoelen tijdens het laden. De warmteontwikkeling van een lader zegt iets over zijn stroomgebruik: hoe warmer hoe meer verspilling. Er zijn er drie soorten laders:

• Een langzame lader laadt nikkelmetaalhydride (NiMH)- en nikkelcadmium (NiCd)-batterijen (NiCd) batterijen op in 12 tot 16 uur. Beste keus voor NiCd-batterijen.
• Snelladers zijn het beste voor de levensduur van NiMH-batterijen en laden in 1 tot 4 uur. Vanwege het risico op overladen is het beter om oudere NiCd-batterijen niet in een snellader te stoppen.
• Supersnelladers hebben minder dan een half uur nodig om te laden. Ze zijn minder zuinig en niet bevorderlijk voor de levensduur van de batterijen.

Sommige opladers identificeren zelfs het type batterij en de capaciteit digitaal, om het correcte oplaadprofiel te bepalen.

Oplaadbare alkaline batterijen kunnen niet in een oplader voor NiMH batterijen opgeladen worden. Vanwege de aanschaf van een aparte oplader loont het alleen om dit type batterijen te gebruiken als daardoor een regelmatig gebruik van eenmalige batterijen voorkomen wordt.

In bijna alle laptops en tablets zijn lithium-ion accu’s ingebouwd. Deze zijn klein en licht, maar kunnen toch veel energie bevatten. Bovendien houden ze hun lading lang vast als ze een tijdje niet gebruikt worden. Deze apparaten hebben vaak een ingebouwde oplader, die in enkele uren klaar is. Deze methode van laden is energiezuiniger dan het opladen van batterijen in een losse oplader. Deze accu’s gaan vaak drie tot vijf jaar mee.

Handopladers en opladers met zonnecellen kunnen milieuvriendelijk zijn, maar zijn niet altijd praktisch. Deze opladers zijn vooral geschikt op plaatsen waar je niet de beschikking over netstroom hebt.

Besparen door opladen

Oplaadbare batterijen kosten in de winkel meer dan eenmalige batterijen. Deze meerprijs verdien je gemiddeld na zes keer opladen terug. Over de hele levensduur kun je per oplaadbare batterij vele tientallen euro's besparen, vergeleken met wegwerpbatterijen.

Nóg veel goedkoper en milieuvriendelijker dan oplaadbare batterijen is netstroom. Bij het opladen neemt een batterij gemiddeld slechts een vijfde van de gebruikte netstroom op. Een stopcontact is dus altijd beter.

Afdanken batterijen

Oude batterijen horen bij het klein chemisch afval. Op iedere plek waar je batterijen kunt kopen, kun je ze ook weer inleveren.

Veel batterijen zijn voorzien van dit logo, omdat ze dan een bepaalde hoeveelheid cadmium (Cd), lood (Pb) of kwik (Hg) bevatten. Ongeacht het logo, horen batterijen bij het KCA thuis. Kijk voor een uitgebreide lijst van stoffen en producten die thuishoren in het klein chemisch afval op Welk afval waar?.

Bewaren en inleveren

Verzamel oude batterijen op een plek. Dat voorkomt dat ze gaan rondslingeren en per ongeluk bij het restafval komen. Lever ze in voordat er roestplekjes verschijnen; het uit elkaar halen van de batterijen wordt dan moeilijker. Voor de recycling is het belangrijk dat dit gemakkelijk kan.

Vergeet de batterijen niet te verwijderen uit kapotte apparaten en speelgoed.

Meer informatie

Stichting Batterijen (Stibat) haalt de lege batterijen naar haar centraal depot in Lelystad, waar ze worden gesorteerd. Kijk voor inleverpunten voor batterijen en meer informatie over recycling op de website van Stibat.